Talet på pasientar som brukar fleire legemiddel, aukar i takt med at levealderen aukar. For desse pasientane er legemiddellister ei nyttig oversikt for både behandlarar og pasienten sjølv. Men nytten minkar dersom legemiddellistene ikkje stemmer overeins med det pasienten faktisk brukar.

Malin Olsen Syversen— Folk som brukar mange legemiddel, gjer det ofte fordi dei har fleire ulike sjukdommar. Disse pasientane har auka risiko for sjukehusinnleggingar enn andre, og kontakt med fleire delar av helsevesenet, fortel Malin O. Syversen, stipendiat ved Farmasøytisk institutt, Universitetet i Oslo.

— Det er kjend frå før at det oppstår feil i legemiddellistene ved overføring mellom institusjonar, eller frå institusjon til heim. Vi ynskte å finna kor mange pasientar dette gjaldt for etter at dei var utskrivne frå sjukehus.

LES OGSÅ: Nordmenn ønsker råd om legemidler fra farmasøyt 

Klinisk relevant på kort sikt

Forskarane reiste derfor rundt i heile Oslo for å snakka med 150 heimebuande pasientar, som alle brukte fire legemiddel eller meir, ei til to veker etter utskrivinga. Slik kunne dei med sjølvsyn sjå korleis pasientane tok medisinane sine. Sjølv om dei var førebudde på at det ville vera avvik, var talet på avvik oppsiktsvekkjande høgt.

— Heile 88 prosent, nesten ni av ti, hadde minst eit avvik frå legemiddellista frå sjukehuset. Mange hadde fleire. Det meste vi fann, var ti avvik på ei og same liste, seier Syversen.

— Dei fleste av avvika var heldigvis ganske små og uskuldige. Men 5 prosent av feila hadde potensial til på kort sikt å bli klinisk relevante, altså ha ein effekt på pasienten – i desse tilfella ein negativ effekt.

LES OGSÅ: Transport av legemidler er blindsone i hjemmetjenesten

Dosering, styrke og tidspunkt

På lang sikt var risikoen betydeleg større. Så mange som 28 % av avvika kunne potensielt føra til eit klinisk relevant utfall.

— Den klart vanlegaste feilen var at pasienten brukte medisinar som ikkje stod på legemiddellista frå sjukehuset. Det omvende var òg vanleg: at medisinar stod på legemiddellista utan at pasienten brukte dei, forklarar Syversen.

— Resten av feila var knytt til dosering, styrke og når legemiddelet skulle takast.

LES OGSÅ: Mange legemiddelhull i kommunene

Endra medisinering etter utskriving

— Dei fleste av avvika var heldigvis ganske små og uskuldige, seier Malin Olsen Syversen: Foto: Adam R. Babinski/UiO

Å finna feila er ein ting, men skal ein få ned talet på dei, må ein òg vita kva dei kjem av. Syversen har sett på det òg.

— Den klart vanlegaste årsaka vi registrerte var manglande eller utilstrekkeleg legemiddelsamstemming under sjukehusopphaldet, altså at ein ikkje har sikra at det som står oppført på legemiddellista, inklusivt endringar, stemmer over eins med kva pasienten faktisk brukte før sjukehusopphaldet, seier Syversen.

— Dette utgjorde nesten to tredeler av alle feila. Andre vanlege årsaker var at pasienten bevisst valde å endra medisinregimet eller at informasjonen frå sjukehuset mangla eller var mangelfull. At pasienten sin fastlege i samråd med pasienten endra medisineringa etter utskriving var òg blant årsakene.

Meir sårbare for komplikasjonar

Syversen ser betre rutinar for legemiddelsikkerheit i sjukehusa som det beste botemiddelet mot problemet.

— Når det er ein sjeldanheit at ein pasient kjem ut frå sjukehuset med ei riktig legemiddelliste, seier det seg sjølv at det ikkje er bra nok, slår ho fast.

— Pasientar som brukar så mange legemiddel, gjer det fordi dei har tilsvarande mange tilstandar som krev behandling. Dei er dermed meir sårbare for biverknadar eller andre komplikasjonar som fylgje av feil legemiddelbruk.

Den vitskaplege artikkelen: Syversen m.fl.: Discrepancies in medication lists after hospital discharge in patients with multiple long-term conditions. Research in Social and Administrative Pharmacy, Mar 2025